Grzyby lecznicze mają długą tradycję stosowania w krajach azjatyckich. Często są one wykorzystywane tam jednocześnie z oficjalnym leczeniem onkologicznym. Dotychczasowe doświadczenia oraz dane z przeprowadzonych badań klinicznych wskazują na to, że takie połączenie jest dobrze tolerowane przez ludzki organizm i daje wymierne korzyści terapeutyczne.

Jednoczesne stosowanie preparatów na bazie grzybów z chemioterapią, zwykle nie powoduje występowania niekorzystnych interakcji. Obserwuje się natomiast synergiczne działanie z chemioterapeutykami, które wpływają na poprawę jakości życia pacjentów i zwiększenie wskaźników przeżycia.

Składniki aktywne grzybów oraz ich działanie na organizm

Składniki aktywne grzybów możemy podzielić na metabolity pierwotne czyli węglowodany, aminokwasy, białka, glikoproteiny i lipidy, oraz na wtórne czyli związki fenolowe oraz indolowe, izoprenoidy, witaminy i składniki mineralne.

Substancje te działają przeciwzapalnie oraz antyoksydacyjnie, dzięki czemu mają właściwości min. przeciwmiażdżycowe, hipoglikemiczne, neuroprotekcyjne i przeciwdrobnoustrojowe. (Literatura: Bożena Muszyńska i wsp . Znaczenie grzybów jadalnych w chorobach związanych z aktywnością układu immunologicznego. Medycyna komplementarna w chorobach metabolicznych i autoimmunologicznych.)

Do najlepiej poznanych składników aktywnych grzybów należą polisacharydy oraz ich połączenia z peptydami (proteoglikany) lub steroidami. Wykazują one zdolność do modulowania odpowiedzi obronnej organizmu oraz mają działanie immunostymulujące oraz przeciwnowotworowe. 

Polisacharydy grzybowe zaliczane są do prebiotyków stymulujących wzrost prawidłowej mikrobioty jelit. Dzięki zwiększeniu produkcji krótko-łańcuchowych kwasów tłuszczowych, przyczyniają się również do ochrony śluzówki jelit.

Interakcje składników grzybów leczniczych z lekami

Politerapia, czyli stosowanie wielu leków jednocześnie, zawsze wiąże się z ryzykiem kumulacji interakcji i powikłań. Nie tylko leki syntetyczne mogą wchodzić we wzajemne interakcje między sobą, ale również mogą wchodzić w interakcje z lekami na bazie roślin i grzybów.

Interakcje mogą być rożnego rodzaju. Preparaty ziołowe lub grzybowe mogą nasilać lub osłabiać działanie farmaceutyków, albo nie mieć na nie żadnego wpływu. Interakcje te mogą się również odbywać na różnych etapach drogi, jaką pokonuje dany lek (czyli od momentu podania do jego usunięciu z organizmu). 

Tak zwana interakcja farmakokinetyczna występuje na etapie wchłaniania, metabolizmu i eliminacji substancji. Z kolei interakcja farmakodynamiczna występuje wtedy, gdy zarówno preparat grzybowy jak i syntetyczny działają na te same „punkty uchwytu”. Na przykład na enzymy, receptory czy układ sprzężenia zwrotnego prowadzący do wyregulowania określonej funkcji organizmu. (Literatura: Anna Bober – Interakcje pomiędzy ziołami, a lekami farmaceutycznymi. Opieka farmaceutyczna)

Interakcje farmakokinetyczne

Przy stosowaniu grzybów łącznie z lekami warto pamiętać o możliwości wystąpienia interakcji farmakokinetycznych na etapie wchłaniania. Polisacharydy grzybowe mogą osłabić działanie leków, przez zmniejszenie ich biodostępności w przewodzie pokarmowym. Związki polisacharydowe powlekają błonę śluzową przewodu pokarmowego, powodując zmniejszenie wchłaniania innych substancji aktywnych, np. cholesterolu, tłuszczu czy glukozy. 

Farmaceutyki mogę przez to ulegać adsorpcji na powierzchni złożonych węglowodanów.

Dlatego aby uniknąć takich interakcji, dobrze jest zachować odstęp czasowy między przyjmowaniem leków a przyjmowaniem preparatów na bazie grzybów. 

Z drugiej jednak strony, w dłuższej perspektywie czasowej, polisacharydy grzybowe poprzez wpływ na syntezę krótko-łańcuchowych kwasów tłuszczowych w jelitach, mogą zwiększać biodostępność składników pożywienia np. substancji mineralnych oraz niektórych leków. (Literatura: Evdokia K. Mitsou ; Effects of Rich in B – Glucans Edible Mushrooms on Aging Gut Microbiota Characteristics : An In Vitro Study . Molecules 2020)

Polisacharydopeptyd występujący we wrośniaku (Coriolus) – badania

W badaniach wykazano, że polisaeharydopeptyd występujący we wrośniaku różnobarwnym (PSP) zmienia farmakokinetykę cyklofosfamidu u szczurów. Wzmacnia również działanie cytotoksyczne tego leku na linię komórek raka wątroby HepG2.

Odnotowano tutaj również zmniejszenie klirensu tego cytostatyku, co może zwiększać ogólnoustrojową ekspozycję na cyklofosfamid. Oba te efekty mogą być potencjalnie korzystne w stosowaniu PSP jako dodatku do leczenia cyklofosfamidem. (Literatura: Chan S , Yeung JHK . Efects of polysaccharide peptide ( PSP ) from Coriolus versicolor on the pharmacokinetics of cyclophosphamide in the rat and cytotoxicity in HepG2 cells)

W innych badaniach wyciąg z wrośniaka łagodził immunosupresję wywołaną cyklofosfamidem, prawdopodobnie poprzez zwiększenie poziomu interleukiny 2 i funkcji komórek NK. 

W badaniach klinicznych wykazano korzyści terapii łączonej z cyklofosfamidem oraz PSP, co wskazuje na to, że potencjalne interakcje farmakokinetyczne nie powodują tutaj efektów niepożądanych dla pacjentów.

Badania kliniczne – Coriolus 

Badano również wpływ jednoczesnego podawania tagefmuru z folisacharydopeptydem K (PSK, inaczej krestin) izolowanym z wrośniaka różnobarwnego (Coriolusa) u 10 pacjentów w zaawansowanej chorobie nowotworowej żołądka. Tageruf jest prolekcem metabolizowanym przez enzymy cytochromu P450 do 5-fluorouracylu, leku onkologicznego z grupy analogów pirymidyny. Nie odnotowano tutaj wpływu PSK na metabolizm tagefmuru. 

Krestin izolowany z Coriolusa jest często wykorzystywany w krajach azjatyckich u pacjentów leczonych 5-fluorouracylem np. w przypadku raka żołądka lub jelita grubego. To połączenie ma udokumentowane korzyści terapeutyczne. Przykładowo wykazano wzrost przeżywalności pacjentów chorych na raka jelita grubego leczonych 5-fluorouracylem oraz PSK jednocześnie.  (Literatura: Katsuki Ito et.al. Long – term effect of 5 – fluorouracil enhanced by intermittent administration of polysaccharide K after curative resection of colon cancer)

Więcej o przeciwnowotworowym zastosowaniu Coriolusa -> LINK

Interakcje farmakodynamiczne

Najczęściej opisywany rodzaj interakcji między grzybami a lekami, to efekt synergistyczny podczas jednoczesnego stosowania leków onkologicznych.

W badaniach klinicznych zastosowano Reishi (Ling zhi) oraz Coriolusa (Yun zhi) podczas leczenia onkologicznego. Preparaty na bazie tych dwóch grzybów były podawane pacjentom równocześnie z lekami cytotoksycznymi. Odnotowano korzystny wpływ na wskaźniki przeżycia pacjentów oraz poprawę jakości ich życia. Zarówno Reishi jak i Coriolus wykazywały synergiczny wpływ na hamowanie rozrostu guza przez chemioterapię.

Podczas stosowania obu grzybów odnotowano zmniejszenie immunosupresji i złagodzenie ogólnych oraz specyficznych skutków ubocznych chemioterapii. Z perspektywy interakcji farmakodynamicznych, stosowanie ich z lekami cytotoksycznymi może prowadzić do poprawy przeżywalności (31 badań) oraz jakości życia (17 badań). Takie połączenie skutkuje zmniejszeniem zmian nowotworowych (22 badania). Daje również efekt immunomodulujący (38 badań) oraz powoduje złagodzenie działań niepożądanych związanych z chemioterapią (14 badań). 

Warto podkreślić, że nie odnotowywano tutaj jednocześnie występowania działań niepożądanych łączonych interwencji. (Literatura: Chun Sing Lam et . al .; Herb – drug interactions between the medicinal mushrooms Lingzhi and Yunzhi and cytotoxic anticancer drugs : a systematic review. Chinese Medicine)

Pamiętajcie, że w trakcie leczenia warto skonsultować dawkowanie preparatów na bazie grzybów z lekarzem lub terapeutą. 

źródło: Autor artykułu: Anna Bober ; Zielarskie Trendy – IV Konferencja, Targi zielarskie i fitoterapeutyczne – Polska Grupa Zielarska

---